वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-4, chapter-49, verse-21
तरुणादित्यसंकाशान् वैदूर्यमयवेदिकान् ।
नीलवैदूर्यवर्णाश्च पद्मिनीः पतगावृताः ॥२१॥
नीलवैदूर्यवर्णाश्च पद्मिनीः पतगावृताः ॥२१॥
21. taruṇādityasaṃkāśān vaidūryamayavedikān ,
nīlavaidūryavarṇāśca padminīḥ patagāvṛtāḥ.
nīlavaidūryavarṇāśca padminīḥ patagāvṛtāḥ.
21.
taruṇādityasaṃkāśān vaidūryamayavedikān
nīlavaidūryavarṇāḥ ca padminīḥ patagāvṛtāḥ
nīlavaidūryavarṇāḥ ca padminīḥ patagāvṛtāḥ
21.
padminīḥ taruṇādityasaṃkāśān vaidūryamayavedikān
ca nīlavaidūryavarṇāḥ patagāvṛtāḥ
ca nīlavaidūryavarṇāḥ patagāvṛtāḥ
21.
They saw lotus ponds resembling the rising sun, with altars made of lapis lazuli, and which were of blue lapis lazuli color and filled with birds.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- तरुणादित्यसंकाशान् (taruṇādityasaṁkāśān) - resembling the rising sun
- वैदूर्यमयवेदिकान् (vaidūryamayavedikān) - having platforms/altars made of lapis lazuli (cat's eye gem)
- नीलवैदूर्यवर्णाः (nīlavaidūryavarṇāḥ) - of blue lapis lazuli color
- च (ca) - and, also
- पद्मिनीः (padminīḥ) - lotus ponds, collections of lotuses
- पतगावृताः (patagāvṛtāḥ) - covered/filled with birds
Words meanings and morphology
तरुणादित्यसंकाशान् (taruṇādityasaṁkāśān) - resembling the rising sun
(adjective)
Accusative, feminine, plural of taruṇādityasaṃkāśa
taruṇādityasaṁkāśa - resembling the young sun, looking like the rising sun
Compound type : bahuvrīhi (taruṇa+āditya+saṃkāśa)
- taruṇa – young, fresh, rising
adjective (masculine) - āditya – sun; son of Aditi
noun (masculine) - saṃkāśa – resembling, similar to, appearing like
adjective (masculine)
Prefix: sam
वैदूर्यमयवेदिकान् (vaidūryamayavedikān) - having platforms/altars made of lapis lazuli (cat's eye gem)
(adjective)
Accusative, feminine, plural of vaidūryamayavedika
vaidūryamayavedika - having altars made of lapis lazuli
Compound type : bahuvrīhi (vaidūrya+maya+vedikā)
- vaidūrya – lapis lazuli, cat's eye gem, beryl
noun (neuter) - maya – made of, consisting of
adjective (masculine)
suffix denoting material - vedikā – altar, raised platform, enclosure
noun (feminine)
नीलवैदूर्यवर्णाः (nīlavaidūryavarṇāḥ) - of blue lapis lazuli color
(adjective)
Nominative, feminine, plural of nīlavaidūryavarṇa
nīlavaidūryavarṇa - having the color of blue lapis lazuli
Compound type : tatpuruṣa (nīla+vaidūrya+varṇa)
- nīla – blue, dark blue
adjective (masculine) - vaidūrya – lapis lazuli, cat's eye gem
noun (neuter) - varṇa – color, hue, form, appearance
noun (masculine)
च (ca) - and, also
(indeclinable)
पद्मिनीः (padminīḥ) - lotus ponds, collections of lotuses
(noun)
Accusative, feminine, plural of padminī
padminī - a lotus plant, a lotus pond, a multitude of lotuses
पतगावृताः (patagāvṛtāḥ) - covered/filled with birds
(adjective)
Nominative, feminine, plural of patagāvṛta
patagāvṛta - covered with birds, frequented by birds
Compound type : tatpuruṣa (pataga+āvṛta)
- pataga – bird, flying creature
noun (masculine)
From root 'pat' (to fly) + 'ga' (going)
Root: pat (class 1) - āvṛta – covered, surrounded, enveloped
adjective (masculine)
Past Passive Participle
From root 'vṛ' (to cover) with prefix 'ā'
Prefix: ā
Root: vṛ (class 5)