वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-2, chapter-103, verse-29
उपधिर्न मया कार्यो वनवासे जुगुप्सितः ।
युक्तमुक्तं च कैकेय्या पित्रा मे सुकृतं कृतम् ॥२९॥
युक्तमुक्तं च कैकेय्या पित्रा मे सुकृतं कृतम् ॥२९॥
29. upadhirna mayā kāryo vanavāse jugupsitaḥ ,
yuktamuktaṃ ca kaikeyyā pitrā me sukṛtaṃ kṛtam.
yuktamuktaṃ ca kaikeyyā pitrā me sukṛtaṃ kṛtam.
29.
upadhiḥ na mayā kāryaḥ vanavāse jugupsitaḥ
yuktam uktam ca kaikeyyā pitrā me sukṛtam kṛtam
yuktam uktam ca kaikeyyā pitrā me sukṛtam kṛtam
29.
mayā vanavāse jugupsitaḥ upadhiḥ na kāryaḥ
kaikeyyā yuktam uktam ca me pitrā sukṛtam kṛtam
kaikeyyā yuktam uktam ca me pitrā sukṛtam kṛtam
29.
I must not engage in any censurable deceit during my forest dwelling. What was stated by Kaikeyī was appropriate, and my father thereby performed a good deed.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- उपधिः (upadhiḥ) - deceit, trickery, fraud, pretence
- न (na) - not, no
- मया (mayā) - by me
- कार्यः (kāryaḥ) - to be done, should be done
- वनवासे (vanavāse) - in forest dwelling, in exile
- जुगुप्सितः (jugupsitaḥ) - censurable, abominable, hateful, despicable
- युक्तम् (yuktam) - proper, right, fitting
- उक्तम् (uktam) - said, spoken
- च (ca) - and, also
- कैकेय्या (kaikeyyā) - by Kaikeyī
- पित्रा (pitrā) - by father
- मे (me) - my, of me
- सुकृतम् (sukṛtam) - a good deed, a virtuous act
- कृतम् (kṛtam) - done, performed
Words meanings and morphology
उपधिः (upadhiḥ) - deceit, trickery, fraud, pretence
(noun)
Nominative, masculine, singular of upadhi
upadhi - deceit, trickery, fraud, disguise, pretext, cover
Prefix: upa
Root: dhā (class 3)
न (na) - not, no
(indeclinable)
मया (mayā) - by me
(pronoun)
Instrumental, singular of aham
aham - I, ego
कार्यः (kāryaḥ) - to be done, should be done
(verbal derivative)
वनवासे (vanavāse) - in forest dwelling, in exile
(noun)
Locative, masculine, singular of vanavāsa
vanavāsa - forest dwelling, exile, residence in a forest
Compound type : tatpurusha (vana+vāsa)
- vana – forest, wood, grove, water
noun (neuter) - vāsa – dwelling, residence, abode, clothing
noun (masculine)
From root vas (to dwell)
Root: vas (class 1)
जुगुप्सितः (jugupsitaḥ) - censurable, abominable, hateful, despicable
(verbal derivative)
युक्तम् (yuktam) - proper, right, fitting
(verbal derivative)
उक्तम् (uktam) - said, spoken
(verbal derivative)
च (ca) - and, also
(indeclinable)
कैकेय्या (kaikeyyā) - by Kaikeyī
(proper noun)
Instrumental, feminine, singular of kaikeyī
kaikeyī - Kaikeyī (name of a queen, mother of Bharata)
पित्रा (pitrā) - by father
(noun)
Instrumental, masculine, singular of pitṛ
pitṛ - father, ancestor
मे (me) - my, of me
(pronoun)
Genitive, singular of aham
aham - I, ego
सुकृतम् (sukṛtam) - a good deed, a virtuous act
(noun)
Nominative, neuter, singular of sukṛta
sukṛta - well done, good deed, virtuous act, merit
Compound type : tatpurusha (su+kṛta)
- su – good, well, excellent
indeclinable - kṛta – done, made, performed, deed, act
verbal derivative (neuter)
Past Passive Participle
From root kṛ + kta suffix
Root: kṛ (class 8)
कृतम् (kṛtam) - done, performed
(verbal derivative)