योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-133, verse-29
अथ सर्वेश्वरीं देवीं शरण्यां ते नभश्चराः ।
भक्तिनम्रशिरःकायाः कालरात्रिं प्रतुष्टुवुः ॥ २९ ॥
भक्तिनम्रशिरःकायाः कालरात्रिं प्रतुष्टुवुः ॥ २९ ॥
atha sarveśvarīṃ devīṃ śaraṇyāṃ te nabhaścarāḥ ,
bhaktinamraśiraḥkāyāḥ kālarātriṃ pratuṣṭuvuḥ 29
bhaktinamraśiraḥkāyāḥ kālarātriṃ pratuṣṭuvuḥ 29
29.
atha sarva-īśvarīm devīm śaraṇyām te nabhaś-carāḥ
bhakti-namra-śiras-kāyāḥ kāla-rātrim pratuṣṭuvuḥ
bhakti-namra-śiras-kāyāḥ kāla-rātrim pratuṣṭuvuḥ
29.
atha te nabhaś-carāḥ bhakti-namra-śiras-kāyāḥ
sarva-īśvarīm śaraṇyām devīm kāla-rātrim pratuṣṭuvuḥ
sarva-īśvarīm śaraṇyām devīm kāla-rātrim pratuṣṭuvuḥ
29.
Then, those sky-dwellers (nabhaścarāḥ), with their heads and bodies humbly bowed in devotion (bhakti), praised the goddess Kalaratri, who is the ruler of all and provides refuge.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अथ (atha) - then, now
- सर्व-ईश्वरीम् (sarva-īśvarīm) - the ruler of all, omnipotent goddess
- देवीम् (devīm) - goddess
- शरण्याम् (śaraṇyām) - worthy of refuge, affording protection, refuge-giving
- ते (te) - those
- नभश्-चराः (nabhaś-carāḥ) - sky-dwellers, celestial beings (nabhaścarāḥ)
- भक्ति-नम्र-शिरस्-कायाः (bhakti-namra-śiras-kāyāḥ) - whose heads and bodies are bowed in devotion (bhakti)
- काल-रात्रिम् (kāla-rātrim) - Kalaratri (a form of the Goddess, 'Dark Night')
- प्रतुष्टुवुः (pratuṣṭuvuḥ) - they praised
Words meanings and morphology
अथ (atha) - then, now
(indeclinable)
सर्व-ईश्वरीम् (sarva-īśvarīm) - the ruler of all, omnipotent goddess
(adjective)
Accusative, feminine, singular of sarveśvarī
sarveśvarī - ruler of all, omnipotent goddess
Compound type : tatpuruṣa (sarva+īśvarī)
- sarva – all, every, whole
adjective (masculine) - īśvarī – mistress, female sovereign, goddess
noun (feminine)
Feminine form of īśvara
देवीम् (devīm) - goddess
(noun)
Accusative, feminine, singular of devī
devī - goddess, divine lady
शरण्याम् (śaraṇyām) - worthy of refuge, affording protection, refuge-giving
(adjective)
Accusative, feminine, singular of śaraṇya
śaraṇya - worthy of refuge, affording protection, refuge
Gerundive
Derived from root śṝ (to crush, break) or śaraṇa (refuge)
ते (te) - those
(pronoun)
Nominative, masculine, plural of tad
tad - that, he, she, it
नभश्-चराः (nabhaś-carāḥ) - sky-dwellers, celestial beings (nabhaścarāḥ)
(noun)
Nominative, masculine, plural of nabhaścara
nabhaścara - moving in the sky, sky-dweller
Compound type : tatpuruṣa (nabhas+cara)
- nabhas – sky, atmosphere, heaven
noun (neuter) - cara – moving, dwelling, a wanderer
adjective (masculine)
Derived from root car (to move)
Root: car (class 1)
भक्ति-नम्र-शिरस्-कायाः (bhakti-namra-śiras-kāyāḥ) - whose heads and bodies are bowed in devotion (bhakti)
(adjective)
Nominative, masculine, plural of bhaktinamraśiraskāya
bhaktinamraśiraskāya - one whose heads and bodies are bowed in devotion
Compound type : bahuvrīhi (bhakti+namra+śiras+kāya)
- bhakti – devotion, worship, adoration
noun (feminine)
Derived from root bhaj (to divide, partake, worship)
Root: bhaj (class 1) - namra – bowed, bent, humble
adjective (masculine)
Past Passive Participle
Derived from root nam (to bow, bend)
Root: nam (class 1) - śiras – head
noun (neuter) - kāya – body
noun (masculine)
काल-रात्रिम् (kāla-rātrim) - Kalaratri (a form of the Goddess, 'Dark Night')
(proper noun)
Accusative, feminine, singular of kālarātri
kālarātri - the dark night; a terrifying form of the Goddess Durgā
Compound type : tatpuruṣa (kāla+rātri)
- kāla – time; black, dark
noun (masculine) - rātri – night
noun (feminine)
प्रतुष्टुवुः (pratuṣṭuvuḥ) - they praised
(verb)
3rd person , plural, active, past perfect (liṭ) of stu
Perfect Active
Root stu (to praise) with prefix pra, in perfect tense (liṭ-lakāra), 3rd person plural
Prefix: pra
Root: stu (class 2)