वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-4, chapter-32, verse-8
विन्ध्यमेरुगिरिप्रस्थैः प्रासादैर्नैकभूमिभिः ।
ददर्श गिरिनद्यश्च विमलास्तत्र राघवः ॥८॥
ददर्श गिरिनद्यश्च विमलास्तत्र राघवः ॥८॥
8. vindhyamerugiriprasthaiḥ prāsādairnaikabhūmibhiḥ ,
dadarśa girinadyaśca vimalāstatra rāghavaḥ.
dadarśa girinadyaśca vimalāstatra rāghavaḥ.
8.
vindhyamerugiriprasthaiḥ prāsādaiḥ naikabhūmibhiḥ
dadarśa girinadyaḥ ca vimalāḥ tatra rāghavaḥ
dadarśa girinadyaḥ ca vimalāḥ tatra rāghavaḥ
8.
rāghavaḥ tatra vindhyamerugiriprasthaiḥ naikabhūmibhiḥ
prāsādaiḥ ca vimalāḥ girinadyaḥ dadarśa
prāsādaiḥ ca vimalāḥ girinadyaḥ dadarśa
8.
There, Rama (rāghava) saw pure mountain rivers and multi-storied palaces that resembled the plateaus of the Vindhya and Meru mountains.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- विन्ध्यमेरुगिरिप्रस्थैः (vindhyamerugiriprasthaiḥ) - by/with palaces resembling the plateaus of the Vindhya and Meru mountains (by/with plateaus of Vindhya and Meru mountains)
- प्रासादैः (prāsādaiḥ) - by/with palaces
- नैकभूमिभिः (naikabhūmibhiḥ) - by/with multi-storied (palaces) (by/with many-storied, not single-storied)
- ददर्श (dadarśa) - Rama saw (he saw, he beheld)
- गिरिनद्यः (girinadyaḥ) - mountain rivers
- च (ca) - and (and, also)
- विमलाः (vimalāḥ) - pure (rivers) (pure, spotless, clear)
- तत्र (tatra) - there (in that region) (there, in that place)
- राघवः (rāghavaḥ) - Rama (descendant of Raghu, Rama)
Words meanings and morphology
विन्ध्यमेरुगिरिप्रस्थैः (vindhyamerugiriprasthaiḥ) - by/with palaces resembling the plateaus of the Vindhya and Meru mountains (by/with plateaus of Vindhya and Meru mountains)
(noun)
Instrumental, masculine, plural of vindhyamerugiriprastha
vindhyamerugiriprastha - mountain plateaus of Vindhya and Meru
Compound type : dvandva-tatpuruṣa (vindhya+meru+giri+prastha)
- vindhya – Vindhya (mountain range)
proper noun (masculine)
Prefix: - meru – Meru (mythical mountain)
proper noun (masculine)
Prefix: - giri – mountain, hill
noun (masculine)
Prefix: - prastha – plateau, table-land, level ground
noun (masculine)
Prefix:
Note: Plural instrumental form of the compound noun 'vindhyamerugiriprastha'.
प्रासादैः (prāsādaiḥ) - by/with palaces
(noun)
Instrumental, masculine, plural of prāsāda
prāsāda - palace, temple, mansion
Note: Plural instrumental form of 'prāsāda'.
नैकभूमिभिः (naikabhūmibhiḥ) - by/with multi-storied (palaces) (by/with many-storied, not single-storied)
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of naikabhūmi
naikabhūmi - multi-storied, having many levels
Compound type : bahuvrīhi (na+eka+bhūmi)
- na – not, no
indeclinable
Prefix: - eka – one, single, sole
numeral (masculine)
Prefix: - bhūmi – earth, ground, land, floor, story (of a building)
noun (feminine)
Prefix:
Note: Plural instrumental form, agreeing with 'prāsādaiḥ'.
ददर्श (dadarśa) - Rama saw (he saw, he beheld)
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of dṛś
perfect tense, third person singular, active voice
Reduplicated perfect (liṭ) form of the root dṛś.
Prefix:
Root: dṛś (class 1)
गिरिनद्यः (girinadyaḥ) - mountain rivers
(noun)
Accusative, feminine, plural of girinadi
girinadi - mountain river
Compound type : tatpuruṣa (giri+nadi)
- giri – mountain, hill
noun (masculine)
Prefix: - nadi – river
noun (feminine)
Prefix:
Note: Plural accusative form.
च (ca) - and (and, also)
(indeclinable)
Note: Conjunction.
विमलाः (vimalāḥ) - pure (rivers) (pure, spotless, clear)
(adjective)
Accusative, feminine, plural of vimala
vimala - pure, spotless, clear, untainted
From 'vi' (without) + 'mala' (dirt/stain).
Compound type : pravrddha (vi+mala)
- vi – without, apart, away
indeclinable
Prefix/upasarga indicating separation or negation.
Prefix: - mala – dirt, impurity, stain
noun (masculine)
Prefix:
Note: Adjective form, agreeing with 'girinadyaḥ'.
तत्र (tatra) - there (in that region) (there, in that place)
(indeclinable)
Locative pronominal adverb from 'tad' (that).
Note: Adverb of place.
राघवः (rāghavaḥ) - Rama (descendant of Raghu, Rama)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of rāghava
rāghava - descendant of Raghu; an epithet for Rama
Patronymic derived from Raghu.
Note: Subject of the verb 'dadarśa'.