वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-2, chapter-80, verse-12
महता तपसा लब्धो विविधैश्च परिश्रमैः ।
एको दशरथस्यैष पुत्रः सदृशलक्षणः ॥१२॥
एको दशरथस्यैष पुत्रः सदृशलक्षणः ॥१२॥
12. mahatā tapasā labdho vividhaiśca pariśramaiḥ ,
eko daśarathasyaiṣa putraḥ sadṛśalakṣaṇaḥ.
eko daśarathasyaiṣa putraḥ sadṛśalakṣaṇaḥ.
12.
mahatā tapasā labdhaḥ vividhaiḥ ca pariśramaiḥ
ekaḥ daśarathasya eṣaḥ putraḥ sadṛśalakṣaṇaḥ
ekaḥ daśarathasya eṣaḥ putraḥ sadṛśalakṣaṇaḥ
12.
eṣaḥ daśarathasya ekaḥ putraḥ sadṛśalakṣaṇaḥ
mahatā tapasā vividhaiḥ ca pariśramaiḥ labdhaḥ
mahatā tapasā vividhaiḥ ca pariśramaiḥ labdhaḥ
12.
This only son of Dasharatha, possessing excellent characteristics, was obtained through great penance (tapas) and various strenuous efforts.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- महता (mahatā) - by great, by large
- तपसा (tapasā) - by penance, by austerity
- लब्धः (labdhaḥ) - obtained, gained, acquired
- विविधैः (vividhaiḥ) - by various, by manifold
- च (ca) - and, also, moreover
- परिश्रमैः (pariśramaiḥ) - by efforts, by exertions, by labors
- एकः (ekaḥ) - one, single, alone, unique
- दशरथस्य (daśarathasya) - of Dasaratha
- एषः (eṣaḥ) - this (masculine)
- पुत्रः (putraḥ) - son
- सदृशलक्षणः (sadṛśalakṣaṇaḥ) - having similar/auspicious marks/characteristics
Words meanings and morphology
महता (mahatā) - by great, by large
(adjective)
Instrumental, singular of mahat
mahat - great, large, important
तपसा (tapasā) - by penance, by austerity
(noun)
Instrumental, neuter, singular of tapas
tapas - penance, austerity, heat, spiritual power (tapas)
लब्धः (labdhaḥ) - obtained, gained, acquired
(adjective)
Nominative, masculine, singular of labdha
labdha - obtained, gained, acquired
Past Passive Participle
Root: labh (class 1)
विविधैः (vividhaiḥ) - by various, by manifold
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of vividha
vividha - various, manifold, diverse
च (ca) - and, also, moreover
(indeclinable)
परिश्रमैः (pariśramaiḥ) - by efforts, by exertions, by labors
(noun)
Instrumental, masculine, plural of pariśrama
pariśrama - effort, exertion, labor, fatigue
Prefix: pari
Root: śram (class 4)
एकः (ekaḥ) - one, single, alone, unique
(adjective)
Nominative, masculine, singular of eka
eka - one, single, alone, unique
दशरथस्य (daśarathasya) - of Dasaratha
(proper noun)
Genitive, masculine, singular of daśaratha
daśaratha - Dasaratha (name of a king, father of Rama)
एषः (eṣaḥ) - this (masculine)
(pronoun)
Nominative, masculine, singular of etad
etad - this
पुत्रः (putraḥ) - son
(noun)
Nominative, masculine, singular of putra
putra - son
सदृशलक्षणः (sadṛśalakṣaṇaḥ) - having similar/auspicious marks/characteristics
(adjective)
Nominative, masculine, singular of sadṛśalakṣaṇa
sadṛśalakṣaṇa - possessing similar or auspicious marks/characteristics, well-marked
Compound type : Bahuvrīhi (sadṛśa+lakṣaṇa)
- sadṛśa – similar, like, corresponding
adjective - lakṣaṇa – mark, characteristic, sign
noun (neuter)
nominal derivative
suffix -ana
Root: lakṣ (class 10)