महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-12, chapter-118, verse-10
युक्ताचारं स्वविषये संधिविग्रहकोविदम् ।
राज्ञस्त्रिवर्गवेत्तारं पौरजानपदप्रियम् ॥१०॥
राज्ञस्त्रिवर्गवेत्तारं पौरजानपदप्रियम् ॥१०॥
10. yuktācāraṁ svaviṣaye saṁdhivigrahakovidam ,
rājñastrivargavettāraṁ paurajānapadapriyam.
rājñastrivargavettāraṁ paurajānapadapriyam.
10.
yuktācāram svaviṣaye sandhivigrahakovidam
rājñaḥ trivargavettāram paurajānapadapriyam
rājñaḥ trivargavettāram paurajānapadapriyam
10.
yuktācāram svaviṣaye sandhivigrahakovidam
rājñaḥ trivargavettāram paurajānapadapriyam
rājñaḥ trivargavettāram paurajānapadapriyam
10.
One whose conduct is proper within his own sphere, skilled in treaties and war, one who knows the king's three aims of life (dharma, artha, kāma), and who is dear to the urban and rural citizens.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- युक्ताचारम् (yuktācāram) - whose conduct is proper, well-behaved
- स्वविषये (svaviṣaye) - in his own sphere/domain/territory
- सन्धिविग्रहकोविदम् (sandhivigrahakovidam) - skilled in peace and war, expert in treaties and conflict
- राज्ञः (rājñaḥ) - of the king
- त्रिवर्गवेत्तारम् (trivargavettāram) - knowing the three aims of life (dharma, artha, kāma)
- पौरजानपदप्रियम् (paurajānapadapriyam) - dear to the citizens and country-dwellers, beloved by urban and rural people
Words meanings and morphology
युक्ताचारम् (yuktācāram) - whose conduct is proper, well-behaved
(adjective)
Accusative, masculine, singular of yuktācāra
yuktācāra - whose conduct is proper, well-behaved
Compound type : bahuvrīhi (yukta+ācāra)
- yukta – joined, proper, appropriate
adjective (masculine)
Past Passive Participle
Derived from root 'yuj' (to join) + ktapratyaya
Root: yuj (class 7) - ācāra – conduct, custom, behavior
noun (masculine)
स्वविषये (svaviṣaye) - in his own sphere/domain/territory
(noun)
Locative, masculine, singular of svaviṣaya
svaviṣaya - one's own sphere/domain/territory
Compound type : tatpuruṣa (sva+viṣaya)
- sva – own
adjective (masculine) - viṣaya – sphere, domain, object of sense
noun (masculine)
सन्धिविग्रहकोविदम् (sandhivigrahakovidam) - skilled in peace and war, expert in treaties and conflict
(adjective)
Accusative, masculine, singular of sandhivigrahakovida
sandhivigrahakovida - skilled in peace and war, expert in treaties and conflict
Compound type : tatpuruṣa (sandhi+vigraha+kovida)
- sandhi – peace, alliance, treaty
noun (masculine) - vigraha – war, hostility, separation
noun (masculine) - kovida – skilled, expert, clever
adjective (masculine)
राज्ञः (rājñaḥ) - of the king
(noun)
Genitive, masculine, singular of rājan
rājan - king, ruler
त्रिवर्गवेत्तारम् (trivargavettāram) - knowing the three aims of life (dharma, artha, kāma)
(noun)
Accusative, masculine, singular of trivargavettṛ
trivargavettṛ - one who knows the three aims of life
Agent Noun
Compound type : tatpuruṣa (trivarga+vettṛ)
- trivarga – the group of three (dharma, artha, kāma)
noun (masculine) - vettṛ – knower, one who understands
noun (masculine)
Agent Noun
Derived from root 'vid' (to know) + tṛc suffix
Root: vid (class 2)
पौरजानपदप्रियम् (paurajānapadapriyam) - dear to the citizens and country-dwellers, beloved by urban and rural people
(adjective)
Accusative, masculine, singular of paurajānapadapriya
paurajānapadapriya - dear to the citizens and country-dwellers
Compound type : tatpuruṣa (paura+jānapada+priya)
- paura – citizen, city-dweller
noun (masculine) - jānapada – country-dweller, rural person
noun (masculine) - priya – dear, beloved, pleasing
adjective (masculine)