Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...
11,24

महाभारतः       mahābhārataḥ - book-11, chapter-24, verse-16

भार्या यूपध्वजस्यैषा करसंमितमध्यमा ।
कृत्वोत्सङ्गे भुजं भर्तुः कृपणं पर्यदेवयत् ॥१६॥
16. bhāryā yūpadhvajasyaiṣā karasaṁmitamadhyamā ,
kṛtvotsaṅge bhujaṁ bhartuḥ kṛpaṇaṁ paryadevayat.
16. bhāryā yūpadhvajasya eṣā karasaṃmitamadhyamā
kṛtvā utsaṅge bhujaṃ bhartuḥ kṛpaṇaṃ paryadevayat
16. yūpadhvajasya eṣā karasaṃmitamadhyamā bhāryā
bhartuḥ bhujaṃ utsaṅge kṛtvā kṛpaṇaṃ paryadevayat
16. The slender-waisted wife of Yūpadhvaja, taking her husband's arm onto her lap, lamented piteously.

Words meanings summery:

(Scroll down for elaborated words morphology)

  • भार्या (bhāryā) - wife
  • यूपध्वजस्य (yūpadhvajasya) - of Yūpadhvaja
  • एषा (eṣā) - this (feminine)
  • करसंमितमध्यमा (karasaṁmitamadhyamā) - whose waist is measured by a hand (slender-waisted)
  • कृत्वा (kṛtvā) - having done, having made, having placed
  • उत्सङ्गे (utsaṅge) - on the lap, in the embrace, in the bosom
  • भुजं (bhujaṁ) - arm, hand
  • भर्तुः (bhartuḥ) - of the husband, of the maintainer
  • कृपणं (kṛpaṇaṁ) - piteously, mournfully, miserably
  • पर्यदेवयत् (paryadevayat) - she lamented, she wailed

Words meanings and morphology

भार्या (bhāryā) - wife
(noun)
Nominative, feminine, singular of bhāryā
bhāryā - wife, one to be supported
Gerundive (feminine)
feminine of 'bhārya', derived from root 'bhṛ' with suffix 'ṇyat'
Root: bhṛ (class 3)
यूपध्वजस्य (yūpadhvajasya) - of Yūpadhvaja
(proper noun)
Genitive, masculine, singular of yūpadhvaja
yūpadhvaja - Yūpadhvaja (proper noun: one whose banner is a sacrificial post)
Compound type : bahuvrīhi (yūpa+dhvaja)
  • yūpa – sacrificial post
    noun (masculine)
  • dhvaja – banner, flag, sign
    noun (masculine)
एषा (eṣā) - this (feminine)
(pronoun)
Nominative, feminine, singular of etad
etad - this, these
करसंमितमध्यमा (karasaṁmitamadhyamā) - whose waist is measured by a hand (slender-waisted)
(adjective)
Nominative, feminine, singular of karasaṃmitamadhyamā
karasaṁmitamadhyamā - one whose middle/waist is measured by a hand
Compound type : bahuvrīhi (kara+saṃmita+madhyamā)
  • kara – hand
    noun (masculine)
  • saṃmita – measured, proportioned, equal
    participle (masculine)
    Past Passive Participle
    from 'sam-mā' + 'kta'
    Prefix: sam
    Root: mā (class 2)
  • madhyamā – middle (feminine), waist
    noun (feminine)
    feminine of 'madhyama'
कृत्वा (kṛtvā) - having done, having made, having placed
(indeclinable)
Absolutive (Gerund)
root 'kṛ' with suffix '-tvā'
Root: kṛ (class 8)
उत्सङ्गे (utsaṅge) - on the lap, in the embrace, in the bosom
(noun)
Locative, masculine, singular of utsaṅga
utsaṅga - lap, embrace, bosom, flank
भुजं (bhujaṁ) - arm, hand
(noun)
Accusative, masculine, singular of bhuja
bhuja - arm, hand, curve
भर्तुः (bhartuḥ) - of the husband, of the maintainer
(noun)
Genitive, masculine, singular of bhartṛ
bhartṛ - husband, lord, maintainer, supporter
agent noun from root 'bhṛ'
Root: bhṛ (class 3)
कृपणं (kṛpaṇaṁ) - piteously, mournfully, miserably
(indeclinable)
Note: Used adverbially (accusative singular neuter of adjective)
पर्यदेवयत् (paryadevayat) - she lamented, she wailed
(verb)
3rd person , singular, active, past imperfect (laṅ) of pari-dev
Prefix: pari
Root: dev (class 1)