Skip to content
אתר זה לא תומך בגרסאות ישנות של אינטרנט אקספלורר
מומלץ להשתמש בדפדפן גוגל כרום או פיירפוקס מוזילה
(או באינטרנט אקספלורר / edge עדכני)
Enjoy Learning Sanskrit tips, tools, resources and more...
11,17

महाभारतः       mahābhārataḥ - book-11, chapter-17, verse-23

प्रकीर्णकेशां सुश्रोणीं दुर्योधनभुजाङ्कगाम् ।
रुक्मवेदीनिभां पश्य कृष्ण लक्ष्मणमातरम् ॥२३॥
23. prakīrṇakeśāṁ suśroṇīṁ duryodhanabhujāṅkagām ,
rukmavedīnibhāṁ paśya kṛṣṇa lakṣmaṇamātaram.
23. prakīrṇakeśām suśroṇīm duryodhanabhujāṅkagām
rukmavedinibhām paśya kṛṣṇa lakṣmaṇamātaram
23. kṛṣṇa paśya lakṣmaṇamātaram prakīrṇakeśām
suśroṇīm duryodhanabhujāṅkagām rukmavedinibhām
23. O Kṛṣṇa, behold Lakṣmaṇa's mother (Bhanumati), with her hair disheveled and beautiful hips, now lying on Duryodhana's arm, she who once resembled a golden altar.

Words meanings summery:

(Scroll down for elaborated words morphology)

  • प्रकीर्णकेशाम् (prakīrṇakeśām) - with disheveled hair (due to mourning) (having disheveled hair)
  • सुश्रोणीम् (suśroṇīm) - with beautiful hips
  • दुर्योधनभुजाङ्कगाम् (duryodhanabhujāṅkagām) - resting on Duryodhana's arm (as she mourns over his dead body) (resting on Duryodhana's arm or lap)
  • रुक्मवेदिनिभाम् (rukmavedinibhām) - resembling a golden altar (referring to her former beauty and purity) (resembling a golden altar)
  • पश्य (paśya) - behold! (see, behold)
  • कृष्ण (kṛṣṇa) - O Kṛṣṇa (Kṛṣṇa)
  • लक्ष्मणमातरम् (lakṣmaṇamātaram) - Lakṣmaṇa's mother (Bhanumati, Duryodhana's wife) (mother of Lakṣmaṇa)

Words meanings and morphology

प्रकीर्णकेशाम् (prakīrṇakeśām) - with disheveled hair (due to mourning) (having disheveled hair)
(adjective)
Accusative, feminine, singular of prakīrṇakeśa
prakīrṇakeśa - having disheveled hair
Bahuvrīhi compound: prakīrṇa (scattered) + keśa (hair)
Compound type : bahuvrīhi (prakīrṇa+keśa)
  • prakīrṇa – scattered, disheveled
    adjective (masculine)
    Past Passive Participle
    Derived from root kṛ (to scatter) with prefix pra
    Prefix: pra
    Root: kṛ (class 6)
  • keśa – hair
    noun (masculine)
सुश्रोणीम् (suśroṇīm) - with beautiful hips
(adjective)
Accusative, feminine, singular of suśroṇī
suśroṇī - having beautiful hips
Bahuvrīhi compound: su (good/beautiful) + śroṇī (hips)
Compound type : bahuvrīhi (su+śroṇī)
  • su – good, beautiful, well
    indeclinable
  • śroṇī – hips, buttocks
    noun (feminine)
दुर्योधनभुजाङ्कगाम् (duryodhanabhujāṅkagām) - resting on Duryodhana's arm (as she mourns over his dead body) (resting on Duryodhana's arm or lap)
(adjective)
Accusative, feminine, singular of duryodhanabhujāṅkaga
duryodhanabhujāṅkaga - resting on Duryodhana's arm or lap
Tatpuruṣa compound ending with 'ga' (one who goes/rests)
Compound type : tatpuruṣa (duryodhana+bhuja+aṅka+ga)
  • duryodhana – Duryodhana (name of a Kuru prince)
    proper noun (masculine)
  • bhuja – arm
    noun (masculine)
  • aṅka – lap, mark, side, embrace
    noun (masculine)
  • ga – going, moving, resting on
    adjective (masculine)
    Derived from root gam (to go)
    Root: gam (class 1)
रुक्मवेदिनिभाम् (rukmavedinibhām) - resembling a golden altar (referring to her former beauty and purity) (resembling a golden altar)
(adjective)
Accusative, feminine, singular of rukmavedinibhā
rukmavedinibhā - resembling a golden altar
Tatpuruṣa compound: rukma (gold) + vedi (altar) + nibhā (resemblance)
Compound type : tatpuruṣa (rukma+vedi+nibhā)
  • rukma – gold, golden
    noun (neuter)
  • vedi – altar, sacrificial ground
    noun (feminine)
  • nibhā – resemblance, likeness
    noun (feminine)
    From root bhā (to shine) with prefix ni
    Prefix: ni
    Root: bhā (class 2)
पश्य (paśya) - behold! (see, behold)
(verb)
2nd person , singular, active, imperative (loṭ) of paś
Root of present stem 'paśya'
Root: dṛś (class 1)
कृष्ण (kṛṣṇa) - O Kṛṣṇa (Kṛṣṇa)
(proper noun)
Vocative, masculine, singular of kṛṣṇa
kṛṣṇa - Kṛṣṇa (name of a deity/person), black, dark
लक्ष्मणमातरम् (lakṣmaṇamātaram) - Lakṣmaṇa's mother (Bhanumati, Duryodhana's wife) (mother of Lakṣmaṇa)
(noun)
Accusative, feminine, singular of lakṣmaṇamātṛ
lakṣmaṇamātṛ - mother of Lakṣmaṇa
Tatpuruṣa compound: Lakṣmaṇa (proper name) + mātṛ (mother)
Compound type : tatpuruṣa (lakṣmaṇa+mātṛ)
  • lakṣmaṇa – Lakṣmaṇa (proper name)
    proper noun (masculine)
  • mātṛ – mother
    noun (feminine)