वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-5, chapter-16, verse-17
तं चाप्रतिमकर्माणमचिन्त्यबलपौरुषम् ।
द्वारदेशमनुप्राप्तं ददर्श हनुमान् कपिः ॥१७॥
द्वारदेशमनुप्राप्तं ददर्श हनुमान् कपिः ॥१७॥
17. taṃ cāpratimakarmāṇamacintyabalapauruṣam ,
dvāradeśamanuprāptaṃ dadarśa hanumān kapiḥ.
dvāradeśamanuprāptaṃ dadarśa hanumān kapiḥ.
17.
tam ca apratimakarmāṇam acintyabalapauruṣam
dvāradeśam anuprāptam dadarśa hanumān kapiḥ
dvāradeśam anuprāptam dadarśa hanumān kapiḥ
17.
hanumān kapiḥ dadarśa tam ca apratimakarmāṇam
acintyabalapauruṣam dvāradeśam anuprāptam
acintyabalapauruṣam dvāradeśam anuprāptam
17.
And the monkey (kapi), Hanuman, saw him, who had arrived at the doorway, and whose deeds were unequalled and whose strength and valor were inconceivable.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- तम् (tam) - him
- च (ca) - and
- अप्रतिमकर्माणम् (apratimakarmāṇam) - whose deeds are unequalled
- अचिन्त्यबलपौरुषम् (acintyabalapauruṣam) - whose strength and valor are inconceivable
- द्वारदेशम् (dvāradeśam) - doorway, door region
- अनुप्राप्तम् (anuprāptam) - having arrived, who had reached
- ददर्श (dadarśa) - saw
- हनुमान् (hanumān) - Hanuman (proper name)
- कपिः (kapiḥ) - monkey
Words meanings and morphology
तम् (tam) - him
(pronoun)
Accusative, masculine, singular of tad
tad - that, he, she, it
Note: Refers to Ravana, the object of 'dadarśa'.
च (ca) - and
(indeclinable)
Note: Connects the attributes of Ravana.
अप्रतिमकर्माणम् (apratimakarmāṇam) - whose deeds are unequalled
(adjective)
Accusative, masculine, singular of apratimakarman
apratimakarman - whose deeds are unequalled
Compound type : bahuvrihi (apratima+karman)
- apratima – unequalled, peerless
adjective (masculine)
Compound of 'a' (negation) and 'pratima' (image, likeness)
Prefix: a - karman – deed, action, work (karma)
noun (neuter)
Note: Qualifies Ravana ('tam').
अचिन्त्यबलपौरुषम् (acintyabalapauruṣam) - whose strength and valor are inconceivable
(adjective)
Accusative, masculine, singular of acintyabalapauruṣa
acintyabalapauruṣa - whose strength and valor are inconceivable
Compound type : bahuvrihi (acintya+bala+pauruṣa)
- acintya – inconceivable, unimaginable
adjective (masculine)
Gerundive
From root cint (10th class) with prefix a- (negation) and suffix -ya
Prefix: a
Root: cint (class 10) - bala – strength, power
noun (neuter) - pauruṣa – valor, manliness, heroism
noun (neuter)
Note: Qualifies Ravana ('tam').
द्वारदेशम् (dvāradeśam) - doorway, door region
(noun)
Accusative, masculine, singular of dvāradeśa
dvāradeśa - door region, entrance
Compound type : tatpurusha (dvāra+deśa)
- dvāra – door, gate, entrance
noun (neuter) - deśa – place, region, country
noun (masculine)
Note: Object of the participle 'anuprāptam'.
अनुप्राप्तम् (anuprāptam) - having arrived, who had reached
(adjective)
Accusative, masculine, singular of anuprāpta
anuprāpta - arrived, attained, reached
Past Passive Participle
From root āp (5th class) with prefixes anu-pra
Prefixes: anu+pra
Root: āp (class 5)
Note: Qualifies Ravana ('tam').
ददर्श (dadarśa) - saw
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (Lit) of dṛś
Perfect 3rd Person Singular Active
Root dṛś (1st class)
Root: dṛś (class 1)
हनुमान् (hanumān) - Hanuman (proper name)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of hanumat
hanumat - Hanuman (proper name)
Note: Subject of 'dadarśa'.
कपिः (kapiḥ) - monkey
(noun)
Nominative, masculine, singular of kapi
kapi - monkey, ape
Note: Refers to Hanuman.