महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-3, chapter-102, verse-2
लोमश उवाच ।
अद्रिराजं महाशैलं मरुं कनकपर्वतम् ।
उदयास्तमये भानुः प्रदक्षिणमवर्तत ॥२॥
अद्रिराजं महाशैलं मरुं कनकपर्वतम् ।
उदयास्तमये भानुः प्रदक्षिणमवर्तत ॥२॥
2. lomaśa uvāca ,
adrirājaṁ mahāśailaṁ maruṁ kanakaparvatam ,
udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇamavartata.
adrirājaṁ mahāśailaṁ maruṁ kanakaparvatam ,
udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇamavartata.
2.
lomaśa uvāca adrirājam mahāśailam marum kanakaparvatam
udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇam avartata
udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇam avartata
2.
Lomasha said: The Sun circumambulated the king of mountains, the great mountain Meru, the golden mountain, at its rising and setting.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- लोमशः (lomaśaḥ) - the sage Lomasha (a sage)
- उवाच (uvāca) - said (said, spoke)
- अद्रिराजम् (adrirājam) - the king of mountains (Meru) (king of mountains)
- महाशैलम् (mahāśailam) - the great mountain (Meru) (great mountain)
- मरुम् (marum) - Meru (desert; Meru (proper noun))
- कनकपर्वतम् (kanakaparvatam) - the golden mountain (Meru) (golden mountain)
- उदयास्तमये (udayāstamaye) - at its rising and setting (at rising and setting; at dawn and dusk)
- भानुः (bhānuḥ) - the Sun (sun, light, ray)
- प्रदक्षिणम् (pradakṣiṇam) - clockwise / as a circumambulation (clockwise, circumambulation)
- अवर्तत (avartata) - revolved / circumambulated (revolved, turned, moved around)
Words meanings and morphology
लोमशः (lomaśaḥ) - the sage Lomasha (a sage)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of lomaśa
lomaśa - hairy; name of a sage
Note: Original form 'lomaśaḥ' for sandhi with 'uvāca'.
उवाच (uvāca) - said (said, spoke)
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of vac
perfect active
root 'vac', perfect 3rd person singular
Root: vac (class 2)
अद्रिराजम् (adrirājam) - the king of mountains (Meru) (king of mountains)
(noun)
Accusative, masculine, singular of adrirāja
adrirāja - king of mountains
Compound type : tatpuruṣa (adri+rājan)
- adri – mountain, rock
noun (masculine) - rājan – king, ruler
noun (masculine)
Note: Refers to Mount Meru.
महाशैलम् (mahāśailam) - the great mountain (Meru) (great mountain)
(noun)
Accusative, masculine, singular of mahāśaila
mahāśaila - great mountain
Compound type : karmadhāraya (mahā+śaila)
- mahā – great, large
adjective - śaila – mountain, rock
noun (masculine)
Note: Refers to Mount Meru.
मरुम् (marum) - Meru (desert; Meru (proper noun))
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of maru
maru - desert; a specific mountain (Meru)
कनकपर्वतम् (kanakaparvatam) - the golden mountain (Meru) (golden mountain)
(noun)
Accusative, masculine, singular of kanakaparvata
kanakaparvata - golden mountain
Compound type : karmadhāraya (kanaka+parvata)
- kanaka – gold
noun (neuter) - parvata – mountain
noun (masculine)
Note: Refers to Mount Meru.
उदयास्तमये (udayāstamaye) - at its rising and setting (at rising and setting; at dawn and dusk)
(noun)
Locative, masculine, dual of udayāstamaya
udayāstamaya - rise and set; dawn and dusk
Compound type : dvandva (udaya+astamaya)
- udaya – rising, dawn
noun (masculine)
Prefix: ud
Root: i (class 2) - astamaya – setting, dusk
noun (masculine)
Prefix: asta
Root: i (class 2)
Note: Refers to the sun's daily movement.
भानुः (bhānuḥ) - the Sun (sun, light, ray)
(noun)
Nominative, masculine, singular of bhānu
bhānu - sun, light, ray
प्रदक्षिणम् (pradakṣiṇam) - clockwise / as a circumambulation (clockwise, circumambulation)
(indeclinable)
Prefix: pra
Root: dakṣ (class 1)
अवर्तत (avartata) - revolved / circumambulated (revolved, turned, moved around)
(verb)
3rd person , singular, middle, past imperfect (laṅ) of vṛt
imperfect middle
root 'vṛt', imperfect 3rd person singular middle voice
Root: vṛt (class 1)