वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-3, chapter-24, verse-1
अवष्टब्धधनुं रामं क्रुद्धं च रिपुघातिनम् ।
ददर्शाश्रममागम्य खरः सह पुरःसरैः ॥१॥
ददर्शाश्रममागम्य खरः सह पुरःसरैः ॥१॥
1. avaṣṭabdhadhanuṃ rāmaṃ kruddhaṃ ca ripughātinam ,
dadarśāśramamāgamya kharaḥ saha puraḥsaraiḥ.
dadarśāśramamāgamya kharaḥ saha puraḥsaraiḥ.
1.
avaṣṭabdhadhanum rāmam kruddham ca ripudhātinam
dadarśa āśramam āgamya kharaḥ saha puraḥsaraiḥ
dadarśa āśramam āgamya kharaḥ saha puraḥsaraiḥ
1.
kharaḥ puraḥsaraiḥ saha āśramam āgamya avaṣṭabdhadhanum
kruddham ca ripudhātinam rāmam dadarśa
kruddham ca ripudhātinam rāmam dadarśa
1.
Khara, having arrived at the hermitage with his vanguard, saw Rāma, who was holding his bow firmly, enraged, and a slayer of enemies.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अवष्टब्धधनुम् (avaṣṭabdhadhanum) - holding his bow firmly (holding a firm bow, whose bow is fixed)
- रामम् (rāmam) - Rāma
- क्रुद्धम् (kruddham) - enraged (enraged, angry, furious)
- च (ca) - and (and, also)
- रिपुधातिनम् (ripudhātinam) - a slayer of enemies (enemy-slayer, killer of foes)
- ददर्श (dadarśa) - he saw (he saw, he beheld)
- आश्रमम् (āśramam) - hermitage (hermitage, retreat)
- आगम्य (āgamya) - having arrived (having come, having approached, arriving)
- खरः (kharaḥ) - Khara (Khara (proper noun), sharp, cruel, donkey)
- सह (saha) - with (with, together with)
- पुरःसरैः (puraḥsaraiḥ) - by his vanguard (soldiers going ahead) (by the vanguard, by the leading ones)
Words meanings and morphology
अवष्टब्धधनुम् (avaṣṭabdhadhanum) - holding his bow firmly (holding a firm bow, whose bow is fixed)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of avaṣṭabdhadhanu
avaṣṭabdhadhanu - whose bow is fixed, holding a firm bow
Compound type : bahuvrihi (avaṣṭabdha+dhanus)
- avaṣṭabdha – fixed, restrained, supported
adjective
Past Passive Participle
Root 'stambh' with upasarga 'ava'
Prefix: ava
Root: stambh (class 9) - dhanus – bow
noun (neuter)
Note: Agrees with Rāma.
रामम् (rāmam) - Rāma
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of rāma
rāma - Rāma (proper noun), pleasing, beautiful
क्रुद्धम् (kruddham) - enraged (enraged, angry, furious)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of kruddha
kruddha - enraged, angry, furious
Past Passive Participle
Derived from root 'krudh' (to be angry)
Root: krudh (class 4)
Note: Agrees with Rāma.
च (ca) - and (and, also)
(indeclinable)
रिपुधातिनम् (ripudhātinam) - a slayer of enemies (enemy-slayer, killer of foes)
(adjective)
Accusative, masculine, singular of ripudhātin
ripudhātin - destroying foes, slayer of enemies
Compound type : tatpurusha (ripu+dhātin)
- ripu – enemy, foe
noun (masculine) - dhātin – destroyer, killer
noun (masculine)
Agent noun from root 'han' with suffix '-in'
Root: han (class 2)
Note: Agrees with Rāma.
ददर्श (dadarśa) - he saw (he saw, he beheld)
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (lit) of dṛś
Perfect tense, Parasmaipada, 3rd person singular
Root: dṛś (class 1)
आश्रमम् (āśramam) - hermitage (hermitage, retreat)
(noun)
Accusative, masculine, singular of āśrama
āśrama - hermitage, monastic retreat, a stage of life (āśrama)
आगम्य (āgamya) - having arrived (having come, having approached, arriving)
(indeclinable)
Gerund/Absolutive
Formed from root 'gam' with upasarga 'ā' and suffix '-ya'
Prefix: ā
Root: gam (class 1)
खरः (kharaḥ) - Khara (Khara (proper noun), sharp, cruel, donkey)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of khara
khara - Khara (proper noun), sharp, cruel, donkey
सह (saha) - with (with, together with)
(indeclinable)
Note: Governs instrumental case.
पुरःसरैः (puraḥsaraiḥ) - by his vanguard (soldiers going ahead) (by the vanguard, by the leading ones)
(noun)
Instrumental, masculine, plural of puraḥsara
puraḥsara - going before, leading, vanguard
Compound type : tatpurusha (puras+sara)
- puras – before, in front
indeclinable - sara – going, moving
adjective
Derived from root 'sṛ' (to go)
Root: sṛ (class 1)
Note: Used with 'saha'.