महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-12, chapter-63, verse-3
राजप्रैष्यं कृषिधनं जीवनं च वणिज्यया ।
कौटिल्यं कौलटेयं च कुसीदं च विवर्जयेत् ॥३॥
कौटिल्यं कौलटेयं च कुसीदं च विवर्जयेत् ॥३॥
3. rājapraiṣyaṁ kṛṣidhanaṁ jīvanaṁ ca vaṇijyayā ,
kauṭilyaṁ kaulaṭeyaṁ ca kusīdaṁ ca vivarjayet.
kauṭilyaṁ kaulaṭeyaṁ ca kusīdaṁ ca vivarjayet.
3.
rāja-praīṣyam kṛṣi-dhanam jīvanam ca vaṇijyayā
kauṭilyam kaulaṭeyam ca kusīdam ca vivarjayet
kauṭilyam kaulaṭeyam ca kusīdam ca vivarjayet
3.
rāja-praīṣyam kṛṣi-dhanam ca vaṇijyayā jīvanam
kauṭilyam ca kaulaṭeyam ca kusīdam vivarjayet
kauṭilyam ca kaulaṭeyam ca kusīdam vivarjayet
3.
One should avoid royal service, wealth from agriculture, and a livelihood (jīvanam) through trade; also deceit, profligacy, and usury.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- राज-प्रईष्यम् (rāja-praīṣyam) - royal service (royal service, service of the king)
- कृषि-धनम् (kṛṣi-dhanam) - wealth from agriculture
- जीवनम् (jīvanam) - livelihood (jīvanam) (living, livelihood, life)
- च (ca) - and (and, also)
- वणिज्यया (vaṇijyayā) - through trade (by trade, through commerce)
- कौटिल्यम् (kauṭilyam) - deceit (crookedness, deceit, diplomacy)
- कौलटेयम् (kaulaṭeyam) - profligacy (unchastity, profligacy, act of a courtesan)
- च (ca) - and (and, also)
- कुसीदम् (kusīdam) - usury (usury, lending at interest)
- च (ca) - and (and, also)
- विवर्जयेत् (vivarjayet) - one should avoid (one should avoid/abandon/eschew)
Words meanings and morphology
राज-प्रईष्यम् (rāja-praīṣyam) - royal service (royal service, service of the king)
(noun)
Accusative, neuter, singular of rāja-praīṣya
rāja-praīṣya - royal service, service of the king
Compound type : tatpuruṣa (rājan+praīṣya)
- rājan – king
noun (masculine) - praīṣya – to be sent, to be employed, service
noun (neuter)
gerundive
Gerundive of √iṣ with prefix pra-.
Prefix: pra
Root: iṣ (class 6)
Note: Object of 'vivarjayet'.
कृषि-धनम् (kṛṣi-dhanam) - wealth from agriculture
(noun)
Accusative, neuter, singular of kṛṣi-dhana
kṛṣi-dhana - wealth from agriculture
Compound type : tatpuruṣa (kṛṣi+dhana)
- kṛṣi – agriculture, farming
noun (feminine) - dhana – wealth, riches, property
noun (neuter)
Note: Object of 'vivarjayet'.
जीवनम् (jīvanam) - livelihood (jīvanam) (living, livelihood, life)
(noun)
Accusative, neuter, singular of jīvana
jīvana - living, livelihood, life
verbal noun
Derived from √jīv.
Root: jīv (class 1)
Note: Object of 'vivarjayet'.
च (ca) - and (and, also)
(indeclinable)
वणिज्यया (vaṇijyayā) - through trade (by trade, through commerce)
(noun)
Instrumental, feminine, singular of vaṇijyā
vaṇijyā - trade, commerce
Note: Indicates means or instrument.
कौटिल्यम् (kauṭilyam) - deceit (crookedness, deceit, diplomacy)
(noun)
Accusative, neuter, singular of kauṭilya
kauṭilya - crookedness, deceit, diplomacy, cunning
Derived from kuṭila (crooked).
Note: Object of 'vivarjayet'.
कौलटेयम् (kaulaṭeyam) - profligacy (unchastity, profligacy, act of a courtesan)
(noun)
Accusative, neuter, singular of kaulaṭeya
kaulaṭeya - the act of a kulaṭā (unchaste woman), unchastity, profligacy
Derived from kulaṭā (unchaste woman) with taddhita suffix -eya.
Note: Object of 'vivarjayet'.
च (ca) - and (and, also)
(indeclinable)
कुसीदम् (kusīdam) - usury (usury, lending at interest)
(noun)
Accusative, neuter, singular of kusīda
kusīda - usury, lending at interest
Note: Object of 'vivarjayet'.
च (ca) - and (and, also)
(indeclinable)
विवर्जयेत् (vivarjayet) - one should avoid (one should avoid/abandon/eschew)
(verb)
3rd person , singular, active, optative (vidhiliṅ) of vivarjay
optative active
Optative mood, 3rd person singular, active voice. Causative of √vṛj with prefix vi-.
Prefix: vi
Root: vṛj (class 1)
Note: Implies an unstated subject (e.g., a Brahmana).