महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-4, chapter-39, verse-8
अर्जुन उवाच ।
हन्त तेऽहं समाचक्षे दश नामानि यानि मे ।
अर्जुनः फल्गुनो जिष्णुः किरीटी श्वेतवाहनः ।
बीभत्सुर्विजयः कृष्णः सव्यसाची धनंजयः ॥८॥
हन्त तेऽहं समाचक्षे दश नामानि यानि मे ।
अर्जुनः फल्गुनो जिष्णुः किरीटी श्वेतवाहनः ।
बीभत्सुर्विजयः कृष्णः सव्यसाची धनंजयः ॥८॥
8. arjuna uvāca ,
hanta te'haṁ samācakṣe daśa nāmāni yāni me ,
arjunaḥ phalguno jiṣṇuḥ kirīṭī śvetavāhanaḥ ,
bībhatsurvijayaḥ kṛṣṇaḥ savyasācī dhanaṁjayaḥ.
hanta te'haṁ samācakṣe daśa nāmāni yāni me ,
arjunaḥ phalguno jiṣṇuḥ kirīṭī śvetavāhanaḥ ,
bībhatsurvijayaḥ kṛṣṇaḥ savyasācī dhanaṁjayaḥ.
8.
arjunaḥ uvāca hanta te aham samācakṣe
daśa nāmāni yāni me arjunaḥ phalgunaḥ
jiṣṇuḥ kirīṭī śvetavāhanaḥ bībhatsuḥ
vijayaḥ kṛṣṇaḥ savyasācī dhanañjayaḥ
daśa nāmāni yāni me arjunaḥ phalgunaḥ
jiṣṇuḥ kirīṭī śvetavāhanaḥ bībhatsuḥ
vijayaḥ kṛṣṇaḥ savyasācī dhanañjayaḥ
8.
Arjuna said: 'Indeed, I will tell you my ten names: Arjuna, Phalguna, Jiṣṇu, Kirīṭī, Śvetavāhana, Bībhatsu, Vijaya, Kṛṣṇa, Savyasācī, and Dhanañjaya.'
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- अर्जुनः (arjunaḥ) - Arjuna
- उवाच (uvāca) - said, spoke
- हन्त (hanta) - indeed (introducing a declaration) (indeed, alas, ah!)
- ते (te) - to you (Uttara) (to you, of you, your)
- अहम् (aham) - I (Arjuna) (I)
- समाचक्षे (samācakṣe) - I will tell, I declare
- दश (daśa) - ten
- नामानि (nāmāni) - names
- यानि (yāni) - which (plural)
- मे (me) - my (names that are mine) (by me, to me, my)
- अर्जुनः (arjunaḥ) - Arjuna
- फल्गुनः (phalgunaḥ) - Phalguna (Arjuna's name, born under Phalguni constellation)
- जिष्णुः (jiṣṇuḥ) - Jiṣṇu (Arjuna's name, victorious)
- किरीटी (kirīṭī) - Kirīṭī (Arjuna's name, one with a diadem)
- श्वेतवाहनः (śvetavāhanaḥ) - Śvetavāhana (Arjuna's name, one whose vehicles are white)
- बीभत्सुः (bībhatsuḥ) - Bībhatsu (Arjuna's name, one who abhors mean actions)
- विजयः (vijayaḥ) - Vijaya (Arjuna's name, victorious)
- कृष्णः (kṛṣṇaḥ) - Arjuna's name, meaning dark-skinned (Kṛṣṇa (Arjuna's name, dark-skinned))
- सव्यसाची (savyasācī) - Savyasācī (Arjuna's name, ambidextrous)
- धनञ्जयः (dhanañjayaḥ) - Dhanañjaya (Arjuna's name, conqueror of wealth)
Words meanings and morphology
अर्जुनः (arjunaḥ) - Arjuna
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of arjuna
arjuna - Arjuna (name of a Pandava prince)
उवाच (uvāca) - said, spoke
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (liṭ) of vac
perfect active
From root vac (2nd class, but perfect form 'uvāca' is common)
Root: vac (class 2)
हन्त (hanta) - indeed (introducing a declaration) (indeed, alas, ah!)
(indeclinable)
ते (te) - to you (Uttara) (to you, of you, your)
(pronoun)
Dative, singular of yuṣmad
yuṣmad - you (pronoun)
Enclitic form of the 2nd person pronoun
अहम् (aham) - I (Arjuna) (I)
(pronoun)
Nominative, singular of aham
aham - I
समाचक्षे (samācakṣe) - I will tell, I declare
(verb)
1st person , singular, middle, present (laṭ) of samā-cakṣ
present middle
From root 'cakṣ' (2nd class Ātmanepada), with prefixes 'sam' and 'ā'
Prefixes: sam+ā
Root: cakṣ (class 2)
दश (daśa) - ten
(numeral)
Note: Always plural.
नामानि (nāmāni) - names
(noun)
Accusative, neuter, plural of nāman
nāman - name
यानि (yāni) - which (plural)
(pronoun)
Nominative, neuter, plural of yad
yad - which, what (relative pronoun)
मे (me) - my (names that are mine) (by me, to me, my)
(pronoun)
Genitive, singular of asmad
asmad - I (pronoun)
Enclitic form of the 1st person pronoun
अर्जुनः (arjunaḥ) - Arjuna
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of arjuna
arjuna - Arjuna (name of a Pandava prince)
फल्गुनः (phalgunaḥ) - Phalguna (Arjuna's name, born under Phalguni constellation)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of phalguna
phalguna - Phalguna (name of Arjuna)
जिष्णुः (jiṣṇuḥ) - Jiṣṇu (Arjuna's name, victorious)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of jiṣṇu
jiṣṇu - victorious, conqueror; name of Arjuna
From root 'ji' (to conquer) + suffix 'snu'
Root: ji (class 1)
किरीटी (kirīṭī) - Kirīṭī (Arjuna's name, one with a diadem)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of kirīṭin
kirīṭin - crowned, wearing a diadem; name of Arjuna
From 'kirīṭa' (diadem) + possessive suffix 'in'
श्वेतवाहनः (śvetavāhanaḥ) - Śvetavāhana (Arjuna's name, one whose vehicles are white)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of śvetavāhana
śvetavāhana - having white horses; name of Arjuna
Compound type : bahuvrīhi (śveta+vāhana)
- śveta – white
adjective (masculine) - vāhana – vehicle, mount
noun (masculine)
From root 'vah' (to carry)
Root: vah
बीभत्सुः (bībhatsuḥ) - Bībhatsu (Arjuna's name, one who abhors mean actions)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of bībhatsu
bībhatsu - abhorrent, disgusting; name of Arjuna
desiderative
Desiderative form of a verb related to 'bhī' (to fear) or 'badh' (to oppress)
Root: bhī (class 3)
विजयः (vijayaḥ) - Vijaya (Arjuna's name, victorious)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of vijaya
vijaya - victory, triumph, victorious; name of Arjuna
From 'vi' (prefix) + root 'ji' (to conquer)
Prefix: vi
Root: ji (class 1)
कृष्णः (kṛṣṇaḥ) - Arjuna's name, meaning dark-skinned (Kṛṣṇa (Arjuna's name, dark-skinned))
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of kṛṣṇa
kṛṣṇa - dark, black; name of Kṛṣṇa, name of Arjuna (as a dark-skinned one)
सव्यसाची (savyasācī) - Savyasācī (Arjuna's name, ambidextrous)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of savyasācin
savyasācin - one who can shoot with both hands; name of Arjuna
From 'savya' (left) + 'sācin' (shooter)
Compound type : bahuvrīhi (savya+sācin)
- savya – left, left hand
adjective (masculine) - sācin – shooter, throwing
noun (masculine)
agent noun
Related to root 'sac' (to attach, join) or 'sic' (to throw)
Root: sac
धनञ्जयः (dhanañjayaḥ) - Dhanañjaya (Arjuna's name, conqueror of wealth)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of dhanañjaya
dhanañjaya - conqueror of wealth; name of Arjuna
From 'dhana' (wealth) + root 'ji' (to conquer)
Compound type : upapada tatpuruṣa (dhana+jaya)
- dhana – wealth, riches
noun (neuter) - jaya – victory, conqueror
noun (masculine)
agent noun
From root 'ji' (to conquer)
Root: ji (class 1)