वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-1, chapter-31, verse-5
आधूर्तरजसो राम धर्मारण्यं महीपतिः ।
चक्रे पुरवरं राजा वसुश्चक्रे गिरिव्रजम् ॥५॥
चक्रे पुरवरं राजा वसुश्चक्रे गिरिव्रजम् ॥५॥
5. ādhūrtarajaso rāma dharmāraṇyaṃ mahīpatiḥ ,
cakre puravaraṃ rājā vasuścakre girivrajam.
cakre puravaraṃ rājā vasuścakre girivrajam.
5.
ādhūrtarajasaḥ rāma dharmāraṇyam mahīpatiḥ
cakre puravaram rājā vasuḥ cakre girivrajam
cakre puravaram rājā vasuḥ cakre girivrajam
5.
rāma rājā mahīpatiḥ ādhūrtarajasaḥ dharmāraṇyam
puravaram cakre vasuḥ girivrajam cakre
puravaram cakre vasuḥ girivrajam cakre
5.
O Rāma, King Ādhūrtarajasa established Dharmāraṇya as an excellent city. And King Vasu founded Girivraja.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- आधूर्तरजसः (ādhūrtarajasaḥ) - King Ādhūrtarajasa (a proper name) (Ādhūrtarajasa)
- राम (rāma) - O Rāma!
- धर्मारण्यम् (dharmāraṇyam) - Dharmāraṇya (name of a forest/city)
- महीपतिः (mahīpatiḥ) - king, lord of the earth
- चक्रे (cakre) - he made, he did, he established
- पुरवरम् (puravaram) - excellent city, chief city
- राजा (rājā) - king
- वसुः (vasuḥ) - King Vasu (a proper name) (Vasu)
- चक्रे (cakre) - he made, he did, he established
- गिरिव्रजम् (girivrajam) - Girivraja (name of a city)
Words meanings and morphology
आधूर्तरजसः (ādhūrtarajasaḥ) - King Ādhūrtarajasa (a proper name) (Ādhūrtarajasa)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of ādhūrtarajasa
ādhūrtarajasa - Ādhūrtarajasa (a king's name)
राम (rāma) - O Rāma!
(proper noun)
Vocative, masculine, singular of rāma
rāma - Rāma (a proper name, hero of the Rāmāyaṇa); charming, pleasing
धर्मारण्यम् (dharmāraṇyam) - Dharmāraṇya (name of a forest/city)
(proper noun)
Accusative, neuter, singular of dharmāraṇya
dharmāraṇya - forest of dharma; a specific region or city name
Compound type : tatpuruṣa (dharma+araṇya)
- dharma – righteousness, duty, law, virtue, intrinsic nature
noun (masculine)
Root: dhṛ (class 1) - araṇya – forest, wilderness
noun (neuter)
महीपतिः (mahīpatiḥ) - king, lord of the earth
(noun)
Nominative, masculine, singular of mahīpati
mahīpati - lord of the earth, king, sovereign
Compound type : tatpuruṣa (mahī+pati)
- mahī – earth, ground
noun (feminine) - pati – master, lord, owner, husband
noun (masculine)
चक्रे (cakre) - he made, he did, he established
(verb)
3rd person , singular, middle, perfect (liṭ) of kṛ
Root: kṛ (class 8)
पुरवरम् (puravaram) - excellent city, chief city
(adjective)
Accusative, neuter, singular of puravara
puravara - chief city, excellent city
Compound type : tatpuruṣa (pura+vara)
- pura – city, town, fortress
noun (neuter) - vara – best, excellent, choice, boon
adjective
Root: vṛ (class 1)
राजा (rājā) - king
(noun)
Nominative, masculine, singular of rājan
rājan - king, ruler
वसुः (vasuḥ) - King Vasu (a proper name) (Vasu)
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of vasu
vasu - Vasu (name of a king or deity); wealth, riches; good, excellent
चक्रे (cakre) - he made, he did, he established
(verb)
3rd person , singular, middle, perfect (liṭ) of kṛ
Root: kṛ (class 8)
गिरिव्रजम् (girivrajam) - Girivraja (name of a city)
(proper noun)
Accusative, neuter, singular of girivraja
girivraja - Girivraja (a city, literally 'mountain-herd')
Compound type : tatpuruṣa (giri+vraja)
- giri – mountain, hill
noun (masculine) - vraja – herd, pasturage, flock, abode
noun (masculine)
Root: vraj (class 1)