महाभारतः
mahābhārataḥ
-
book-6, chapter-63, verse-2
भीष्म उवाच ।
वासुदेवो महद्भूतं संभूतं सह दैवतैः ।
न परं पुण्डरीकाक्षाद्दृश्यते भरतर्षभ ।
मार्कण्डेयश्च गोविन्दं कथयत्यद्भुतं महत् ॥२॥
वासुदेवो महद्भूतं संभूतं सह दैवतैः ।
न परं पुण्डरीकाक्षाद्दृश्यते भरतर्षभ ।
मार्कण्डेयश्च गोविन्दं कथयत्यद्भुतं महत् ॥२॥
2. bhīṣma uvāca ,
vāsudevo mahadbhūtaṁ saṁbhūtaṁ saha daivataiḥ ,
na paraṁ puṇḍarīkākṣāddṛśyate bharatarṣabha ,
mārkaṇḍeyaśca govindaṁ kathayatyadbhutaṁ mahat.
vāsudevo mahadbhūtaṁ saṁbhūtaṁ saha daivataiḥ ,
na paraṁ puṇḍarīkākṣāddṛśyate bharatarṣabha ,
mārkaṇḍeyaśca govindaṁ kathayatyadbhutaṁ mahat.
2.
bhīṣma uvāca | vāsudevaḥ mahat bhūtam
saṃbhūtam saha daivataiḥ | na param
puṇḍarīkākṣāt dṛśyate bharatarṣabha | mārkaṇḍeyaḥ
ca govindaṃ kathayati adbhutam mahat
saṃbhūtam saha daivataiḥ | na param
puṇḍarīkākṣāt dṛśyate bharatarṣabha | mārkaṇḍeyaḥ
ca govindaṃ kathayati adbhutam mahat
2.
bhīṣma uvāca bharatarṣabha,
vāsudevaḥ daivataiḥ saha saṃbhūtam mahat bhūtam asti puṇḍarīkākṣāt param na dṛśyate mārkaṇḍeyaḥ ca govindaṃ adbhutam mahat kathayati
vāsudevaḥ daivataiḥ saha saṃbhūtam mahat bhūtam asti puṇḍarīkākṣāt param na dṛśyate mārkaṇḍeyaḥ ca govindaṃ adbhutam mahat kathayati
2.
Bhishma said: Vasudeva is the great being, manifested along with the deities. There is nothing superior to the lotus-eyed one (Vasudeva), O best of Bharatas. Markandeya also describes Govinda as wonderfully great.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- भीष्म (bhīṣma) - Bhishma
- उवाच (uvāca) - said, spoke
- वासुदेवः (vāsudevaḥ) - Vasudeva
- महत् (mahat) - great, mighty
- भूतम् (bhūtam) - being, existent, creature
- संभूतम् (saṁbhūtam) - manifested, arisen, created
- सह (saha) - with, along with
- दैवतैः (daivataiḥ) - with the deities
- न (na) - not, no
- परम् (param) - superior, beyond
- पुण्डरीकाक्षात् (puṇḍarīkākṣāt) - from Vasudeva (from the lotus-eyed one)
- दृश्यते (dṛśyate) - is seen, appears
- भरतर्षभ (bharatarṣabha) - O Yudhishthira (or Arjuna) (O best of Bharatas)
- मार्कण्डेयः (mārkaṇḍeyaḥ) - Markandeya
- च (ca) - and, also
- गोविन्दं (govindaṁ) - Govinda
- कथयति (kathayati) - narrates, describes, tells
- अद्भुतम् (adbhutam) - wonderful, amazing
- महत् (mahat) - great, mighty
Words meanings and morphology
भीष्म (bhīṣma) - Bhishma
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of bhīṣma
bhīṣma - Bhishma (proper name)
उवाच (uvāca) - said, spoke
(verb)
3rd person , singular, active, perfect (lit) of vac
Root: vac (class 2)
वासुदेवः (vāsudevaḥ) - Vasudeva
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of vāsudeva
vāsudeva - Vasudeva (a name of Krishna/Vishnu)
महत् (mahat) - great, mighty
(adjective)
Nominative, neuter, singular of mahat
mahat - great, large, mighty
भूतम् (bhūtam) - being, existent, creature
(noun)
Nominative, neuter, singular of bhūta
bhūta - being, creature, element, past
Past Passive Participle
Derived from root 'bhū' (to be, to become)
Root: bhū (class 1)
संभूतम् (saṁbhūtam) - manifested, arisen, created
(adjective)
Nominative, neuter, singular of saṃbhūta
saṁbhūta - manifested, produced, born, arisen
Past Passive Participle
Derived from root 'bhū' with prefix 'sam'
Prefix: sam
Root: bhū (class 1)
सह (saha) - with, along with
(indeclinable)
दैवतैः (daivataiḥ) - with the deities
(noun)
Instrumental, feminine, plural of devatā
devatā - deity, divinity
न (na) - not, no
(indeclinable)
परम् (param) - superior, beyond
(adjective)
Nominative, neuter, singular of para
para - other, supreme, highest, beyond
पुण्डरीकाक्षात् (puṇḍarīkākṣāt) - from Vasudeva (from the lotus-eyed one)
(proper noun)
Ablative, masculine, singular of puṇḍarīkākṣa
puṇḍarīkākṣa - lotus-eyed (epithet of Vishnu/Krishna)
Compound type : bahuvrīhi (puṇḍarīka+akṣa)
- puṇḍarīka – white lotus
noun (neuter) - akṣa – eye
noun (neuter)
दृश्यते (dṛśyate) - is seen, appears
(verb)
3rd person , singular, passive, present (lat) of dṛś
Passive form of the root
Root: dṛś (class 1)
भरतर्षभ (bharatarṣabha) - O Yudhishthira (or Arjuna) (O best of Bharatas)
(proper noun)
Vocative, masculine, singular of bharatarṣabha
bharatarṣabha - bull of Bharatas, best among Bharatas (epithet for a prominent Kuru prince)
Compound type : tatpuruṣa (bharata+ṛṣabha)
- bharata – a descendant of Bharata (a legendary king)
noun (masculine) - ṛṣabha – bull, best, excellent
noun (masculine)
मार्कण्डेयः (mārkaṇḍeyaḥ) - Markandeya
(proper noun)
Nominative, masculine, singular of mārkaṇḍeya
mārkaṇḍeya - Markandeya (name of a revered sage)
च (ca) - and, also
(indeclinable)
गोविन्दं (govindaṁ) - Govinda
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of govinda
govinda - Govinda (an epithet of Krishna/Vishnu, 'finder of cows' or 'protector of cows')
कथयति (kathayati) - narrates, describes, tells
(verb)
3rd person , singular, active, present (lat) of kath
Denominative verb from 'kathā' or root 'kath' of 10th class
Root: kath (class 10)
अद्भुतम् (adbhutam) - wonderful, amazing
(adjective)
Accusative, neuter, singular of adbhuta
adbhuta - wonderful, marvelous, extraordinary
महत् (mahat) - great, mighty
(adjective)
Accusative, neuter, singular of mahat
mahat - great, large, mighty