योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-3, chapter-69, verse-15
हिमशैलाभिमुख्येन विद्रुतां तां विचिन्तयेत् ।
कर्कटीकर्कशाक्रन्दां मन्त्रमुद्गरमर्दिताम् ॥ १५ ॥
कर्कटीकर्कशाक्रन्दां मन्त्रमुद्गरमर्दिताम् ॥ १५ ॥
himaśailābhimukhyena vidrutāṃ tāṃ vicintayet ,
karkaṭīkarkaśākrandāṃ mantramudgaramarditām 15
karkaṭīkarkaśākrandāṃ mantramudgaramarditām 15
15.
hima-śaila-abhimukhyena vidrutām tām vicintayet /
karkaṭī-karkaśa-ākrandām mantra-mudgara-marditām // 15 //
karkaṭī-karkaśa-ākrandām mantra-mudgara-marditām // 15 //
15.
(saḥ) tām hima-śaila-abhimukhyena vidrutām karkaṭī-karkaśa-ākrandām
mantra-mudgara-marditām (ca) vicintayet // 15 //
mantra-mudgara-marditām (ca) vicintayet // 15 //
15.
One should visualize her (the disease) as having fled towards the Himalayas (himaśaila), crying out harshly like a crab, and crushed by the mantra-mace.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- हिम-शैल-अभिमुख्येन (hima-śaila-abhimukhyena) - by facing the snowy mountains, towards the Himalayas
- विद्रुताम् (vidrutām) - fled, escaped, run away
- ताम् (tām) - referring to visūcikā (cholera) (her, that)
- विचिन्तयेत् (vicintayet) - should visualize, should meditate upon, should contemplate
- कर्कटी-कर्कश-आक्रन्दाम् (karkaṭī-karkaśa-ākrandām) - whose harsh cry is like that of a crab
- मन्त्र-मुद्गर-मर्दिताम् (mantra-mudgara-marditām) - crushed by the mantra-mace
Words meanings and morphology
हिम-शैल-अभिमुख्येन (hima-śaila-abhimukhyena) - by facing the snowy mountains, towards the Himalayas
(noun)
Instrumental, neuter, singular of hima-śaila-abhimukhya
hima-śaila-abhimukhya - the state of facing the snowy mountains
Compound type : tatpurusha (hima+śaila+abhimukhya)
- hima – snow, ice
noun (neuter) - śaila – mountain, rock
noun (masculine)
From śilā (stone) - abhimukhya – facing, direction, being opposite to
noun (neuter)
From abhi-mukha (facing towards) + -ya
Prefix: abhi
विद्रुताम् (vidrutām) - fled, escaped, run away
(adjective)
Accusative, feminine, singular of vidruta
vidruta - fled, escaped, dispersed
Past Passive Participle
From √dru (to run) with prefix vi
Prefix: vi
Root: dru (class 1)
ताम् (tām) - referring to visūcikā (cholera) (her, that)
(pronoun)
Accusative, feminine, singular of tad
tad - that, she, he, it
विचिन्तयेत् (vicintayet) - should visualize, should meditate upon, should contemplate
(verb)
3rd person , singular, active, optative (vidhi-liṅ) of cint
From √cit (to perceive) + suffix -ni, with prefix vi
Prefix: vi
Root: cit (class 10)
कर्कटी-कर्कश-आक्रन्दाम् (karkaṭī-karkaśa-ākrandām) - whose harsh cry is like that of a crab
(adjective)
Accusative, feminine, singular of karkaṭī-karkaśa-ākrandā
karkaṭī-karkaśa-ākrandā - having the harsh cry of a crab
Compound type : bahuvrihi (karkaṭī+karkaśa+ākrandā)
- karkaṭī – crab, female crab
noun (feminine) - karkaśa – harsh, rough, hard, cruel
adjective - ākrandā – cry, scream, wail
noun (feminine)
From ā-√krand (to cry out)
Prefix: ā
Root: krand (class 1)
मन्त्र-मुद्गर-मर्दिताम् (mantra-mudgara-marditām) - crushed by the mantra-mace
(adjective)
Accusative, feminine, singular of mantra-mudgara-marditā
mantra-mudgara-marditā - crushed or tormented by the mace of mantra
Compound type : instrumental tatpurusha (mantra-mudgara+marditā)
- mantra – sacred utterance, hymn, incantation
noun (masculine)
From √man (to think) with suffix -tra
Root: man (class 4) - mudgara – a hammer, mace, mallet
noun (masculine) - marditā – crushed, trampled, afflicted
adjective
Past Passive Participle
From √mṛd (to crush, rub)
Root: mṛd (class 9)