वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-1, chapter-67, verse-8
सेयं मम सुता राजन् विश्वामित्र पुरःसरैः ।
यदृच्छयागतैर्वीरैर्निर्जिता तव पुत्रकैः ॥८॥
यदृच्छयागतैर्वीरैर्निर्जिता तव पुत्रकैः ॥८॥
8. seyaṃ mama sutā rājan viśvāmitra puraḥsaraiḥ ,
yadṛcchayāgatairvīrairnirjitā tava putrakaiḥ.
yadṛcchayāgatairvīrairnirjitā tava putrakaiḥ.
8.
sā iyam mama sutā rājan viśvāmitrapuraḥsaraiḥ
yadṛcchayā āgataiḥ vīraiḥ nirjitā tava putrakaiḥ
yadṛcchayā āgataiḥ vīraiḥ nirjitā tava putrakaiḥ
8.
rājan sā iyam mama sutā tava putrakaiḥ
viśvāmitrapuraḥsaraiḥ yadṛcchayā āgataiḥ vīraiḥ nirjitā
viśvāmitrapuraḥsaraiḥ yadṛcchayā āgataiḥ vīraiḥ nirjitā
8.
O King, this very daughter of mine has been won by your sons – heroes who arrived by chance, led by Viśvāmitra.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- सा (sā) - she, that (feminine)
- इयम् (iyam) - this (feminine)
- मम (mama) - my, of me
- सुता (sutā) - daughter
- राजन् (rājan) - O King
- विश्वामित्रपुरःसरैः (viśvāmitrapuraḥsaraiḥ) - led by Viśvāmitra, with Viśvāmitra as leader
- यदृच्छया (yadṛcchayā) - by chance, accidentally, spontaneously
- आगतैः (āgataiḥ) - by those who have arrived, by the comers
- वीरैः (vīraiḥ) - by heroes, by valiant ones
- निर्जिता (nirjitā) - conquered, won, defeated
- तव (tava) - your, of you
- पुत्रकैः (putrakaiḥ) - by the sons
Words meanings and morphology
सा (sā) - she, that (feminine)
(pronoun)
Nominative, feminine, singular of tad
tad - that, he, she, it
इयम् (iyam) - this (feminine)
(pronoun)
Nominative, feminine, singular of idam
idam - this, he, she, it
मम (mama) - my, of me
(pronoun)
Genitive, singular of asmad
asmad - I, me
सुता (sutā) - daughter
(noun)
Nominative, feminine, singular of sutā
sutā - daughter
Root: sū (class 2)
राजन् (rājan) - O King
(noun)
Vocative, masculine, singular of rājan
rājan - king, ruler
Root: rāj (class 1)
विश्वामित्रपुरःसरैः (viśvāmitrapuraḥsaraiḥ) - led by Viśvāmitra, with Viśvāmitra as leader
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of viśvāmitrapuraḥsara
viśvāmitrapuraḥsara - having Viśvāmitra as leader
Compound type : bahuvrīhi (viśvāmitra+puraḥsara)
- viśvāmitra – Viśvāmitra (name of a famous sage)
proper noun (masculine) - puraḥsara – going before, leader, guide
noun (masculine)
Prefix: puras
Root: sṛ (class 1)
Note: Qualifies 'putrakaiḥ' or 'vīraiḥ'.
यदृच्छया (yadṛcchayā) - by chance, accidentally, spontaneously
(indeclinable)
Root: ṛch (class 6)
Note: Used adverbially here.
आगतैः (āgataiḥ) - by those who have arrived, by the comers
(adjective)
Instrumental, masculine, plural of āgata
āgata - come, arrived, approached
Past Passive Participle
Derived from the root gam- ('to go') with prefix ā- ('to, towards').
Prefix: ā
Root: gam (class 1)
Note: Qualifies 'vīraiḥ'.
वीरैः (vīraiḥ) - by heroes, by valiant ones
(noun)
Instrumental, masculine, plural of vīra
vīra - hero, brave man, warrior
Note: Qualifies 'putrakaiḥ'.
निर्जिता (nirjitā) - conquered, won, defeated
(adjective)
Nominative, feminine, singular of nirjita
nirjita - conquered, subdued, vanquished
Past Passive Participle
Derived from the root ji- ('to conquer') with prefix nir- ('out, completely').
Prefix: nis
Root: ji (class 1)
Note: Qualifies 'sutā'.
तव (tava) - your, of you
(pronoun)
Genitive, singular of yuṣmad
yuṣmad - you
पुत्रकैः (putrakaiḥ) - by the sons
(noun)
Instrumental, masculine, plural of putraka
putraka - little son, son (diminutive/affectionate)