वाल्मीकि-रामायणम्
vālmīki-rāmāyaṇam
-
book-7, chapter-52, verse-2
भार्गवं च्यवनं नाम पुरस्कृत्य महर्षयः ।
दर्शनं ते महाराज चोदयन्ति कृतत्वराः ।
प्रीयमाणा नरव्याघ्र यमुनातीरवासिनः ॥२॥
दर्शनं ते महाराज चोदयन्ति कृतत्वराः ।
प्रीयमाणा नरव्याघ्र यमुनातीरवासिनः ॥२॥
2. bhārgavaṃ cyavanaṃ nāma puraskṛtya maharṣayaḥ ,
darśanaṃ te mahārāja codayanti kṛtatvarāḥ ,
prīyamāṇā naravyāghra yamunātīravāsinaḥ.
darśanaṃ te mahārāja codayanti kṛtatvarāḥ ,
prīyamāṇā naravyāghra yamunātīravāsinaḥ.
2.
bhārgavam cyavanam nāma puraskṛtya
maharṣayaḥ darśanam te mahārāja
codayanti kṛtatvarāḥ prīyamāṇāḥ
naravyāghra yamunātīravāsinaḥ
maharṣayaḥ darśanam te mahārāja
codayanti kṛtatvarāḥ prīyamāṇāḥ
naravyāghra yamunātīravāsinaḥ
2.
mahārāja naravyāghra maharṣayaḥ
bhārgavam cyavanam nāma puraskṛtya
kṛtatvarāḥ te darśanam codayanti
prīyamāṇāḥ yamunātīravāsinaḥ
bhārgavam cyavanam nāma puraskṛtya
kṛtatvarāḥ te darśanam codayanti
prīyamāṇāḥ yamunātīravāsinaḥ
2.
O great king, the great sages, led by Cyavana, a descendant of Bhṛgu, are eagerly seeking your audience. These pleased residents of the Yamunā bank are pressing for your presence, O tiger among men.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- भार्गवम् (bhārgavam) - descendant of Bhṛgu
- च्यवनम् (cyavanam) - Cyavana (name of a sage)
- नाम (nāma) - by name (by name, named)
- पुरस्कृत्य (puraskṛtya) - having led (having placed in front, having honored, having led)
- महर्षयः (maharṣayaḥ) - great sages, venerable seers
- दर्शनम् (darśanam) - audience (with you) (sight, vision, audience)
- ते (te) - your, of you
- महाराज (mahārāja) - O great king, O emperor
- चोदयन्ति (codayanti) - they are pressing for (they urge, they impel, they solicit)
- कृतत्वराः (kṛtatvarāḥ) - eagerly (having made haste, quick, eager)
- प्रीयमाणाः (prīyamāṇāḥ) - pleased (being pleased, being delighted)
- नरव्याघ्र (naravyāghra) - O tiger among men, O best of men
- यमुनातीरवासिनः (yamunātīravāsinaḥ) - residents of the Yamunā bank
Words meanings and morphology
भार्गवम् (bhārgavam) - descendant of Bhṛgu
(adjective)
Accusative, masculine, singular of bhārgava
bhārgava - descendant of Bhṛgu (a sage); an epithet for various sages like Paraśurāma, Cyavana
Patronymic from Bhṛgu
च्यवनम् (cyavanam) - Cyavana (name of a sage)
(proper noun)
Accusative, masculine, singular of cyavana
cyavana - Cyavana (name of a powerful ancient sage, son of Bhṛgu); falling, shaking
नाम (nāma) - by name (by name, named)
(indeclinable)
पुरस्कृत्य (puraskṛtya) - having led (having placed in front, having honored, having led)
(indeclinable)
Absolutive (Gerund)
from puras + kṛ
Prefix: puras
Root: kṛ (class 8)
महर्षयः (maharṣayaḥ) - great sages, venerable seers
(noun)
Nominative, masculine, plural of maharṣi
maharṣi - great sage, venerable seer
Compound type : karmadhāraya (mahā+ṛṣi)
- mahā – great, large, mighty
adjective - ṛṣi – sage, seer, inspired poet
noun (masculine)
दर्शनम् (darśanam) - audience (with you) (sight, vision, audience)
(noun)
Accusative, neuter, singular of darśana
darśana - seeing, sight, vision, audience, philosophy
from root dṛś (to see)
Root: dṛś (class 1)
ते (te) - your, of you
(pronoun)
Genitive, singular of yuṣmad
yuṣmad - you, yourself
Note: Can also be dative.
महाराज (mahārāja) - O great king, O emperor
(noun)
Vocative, masculine, singular of mahārāja
mahārāja - great king, emperor, sovereign
Compound type : karmadhāraya (mahā+rājan)
- mahā – great, large, mighty
adjective - rājan – king, ruler
noun (masculine)
चोदयन्ति (codayanti) - they are pressing for (they urge, they impel, they solicit)
(verb)
3rd person , plural, active, present indicative (lat) of cud
root class 10 (causative of cud), Parasmaipada
Root: cud (class 10)
कृतत्वराः (kṛtatvarāḥ) - eagerly (having made haste, quick, eager)
(adjective)
Nominative, masculine, plural of kṛtatvara
kṛtatvara - having made haste, quick, eager, hastening
Compound type : bahuvrīhi (kṛta+tvarā)
- kṛta – done, made, accomplished
adjective (masculine)
Past Passive Participle
from root kṛ
Root: kṛ (class 8) - tvarā – haste, speed, quickness
noun (feminine)
Root: tvar (class 1)
प्रीयमाणाः (prīyamāṇāḥ) - pleased (being pleased, being delighted)
(adjective)
Nominative, masculine, plural of prīyamāṇa
prīyamāṇa - being pleased, being delighted, being satisfied
Present Passive Participle
from root prī (to please, delight)
Root: prī (class 9)
नरव्याघ्र (naravyāghra) - O tiger among men, O best of men
(noun)
Vocative, masculine, singular of naravyāghra
naravyāghra - tiger among men (epithet for a pre-eminent man), best of men
Compound type : tatpuruṣa (nara+vyāghra)
- nara – man, human being
noun (masculine) - vyāghra – tiger
noun (masculine)
यमुनातीरवासिनः (yamunātīravāsinaḥ) - residents of the Yamunā bank
(noun)
Nominative, masculine, plural of yamunātīravāsin
yamunātīravāsin - resident of the Yamunā bank
Compound type : tatpuruṣa (yamunā+tīra+vāsin)
- yamunā – Yamunā (name of a sacred river)
proper noun (feminine) - tīra – bank, shore, coast
noun (neuter) - vāsin – dwelling, residing, inhabitant
adjective (masculine)
from root vas (to dwell)
Root: vas (class 1)