योगवासिष्ठः
yogavāsiṣṭhaḥ
-
book-7, chapter-7, verse-11
विश्वबीजमहंत्वं त्वं विद्धि तस्माद्धि जायते ।
साद्र्यब्ध्युर्वीनदीशादिजगज्जरठपादपः ॥ ११ ॥
साद्र्यब्ध्युर्वीनदीशादिजगज्जरठपादपः ॥ ११ ॥
viśvabījamahaṃtvaṃ tvaṃ viddhi tasmāddhi jāyate ,
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ 11
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ 11
11.
viśvabījam ahaṃtvam tvam viddhi tasmāt hi jāyate
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ
11.
tvam ahaṃtvam viśvabījam viddhi hi tasmāt
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ jāyate
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ jāyate
11.
Know that egoity (ahaṃtvam) is the seed of the world. Indeed, from that [seed] is born the ancient world-tree, complete with mountains, oceans, lands, rivers, rulers, and so forth.
Words meanings summery:
(Scroll down for elaborated words morphology)
- विश्वबीजम् (viśvabījam) - seed of the world, world-seed
- अहंत्वम् (ahaṁtvam) - egoity, I-ness, individuality
- त्वम् (tvam) - you (singular)
- विद्धि (viddhi) - know (imperative)
- तस्मात् (tasmāt) - from that, therefore
- हि (hi) - indeed, because, for
- जायते (jāyate) - is born, arises, originates
- साद्र्यब्ध्युर्वीनदीशादिजगज्जरठपादपः (sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ) - the ancient world-tree with mountains, oceans, lands, rivers, rulers etc.
Words meanings and morphology
विश्वबीजम् (viśvabījam) - seed of the world, world-seed
(noun)
Accusative, neuter, singular of viśvabīja
viśvabīja - world-seed
Compound type : ṣaṣṭhī-tatpuruṣa (viśva+bīja)
- viśva – world, universe
noun (neuter) - bīja – seed, origin, cause
noun (neuter)
अहंत्वम् (ahaṁtvam) - egoity, I-ness, individuality
(noun)
Nominative, neuter, singular of ahaṃtva
ahaṁtva - egoity, I-ness, individuality
Derived from 'aham' (I) + '-tva' (abstract suffix)
त्वम् (tvam) - you (singular)
(pronoun)
Nominative, singular of yuṣmad
yuṣmad - you
विद्धि (viddhi) - know (imperative)
(verb)
2nd person , singular, active, imperative (loṭ) of vid
Root: vid (class 2)
तस्मात् (tasmāt) - from that, therefore
(pronoun)
Ablative, neuter, singular of tad
tad - that, he, she, it
हि (hi) - indeed, because, for
(indeclinable)
जायते (jāyate) - is born, arises, originates
(verb)
3rd person , singular, middle, present (lat) of jan
Root: jan (class 4)
साद्र्यब्ध्युर्वीनदीशादिजगज्जरठपादपः (sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapaḥ) - the ancient world-tree with mountains, oceans, lands, rivers, rulers etc.
(noun)
Nominative, masculine, singular of sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapa
sādryabdhyurvīnadīśādijagajjaraṭhapādapa - the ancient world-tree, including mountains, oceans, lands, rivers, rulers, etc.
Long descriptive compound
Compound type : bahuvrīhi (sa+adri+abdhi+urvī+nadī+īśa+ādi+jagat+jaraṭha+pādapa)
- sa – with, together with
prefix
prefix meaning 'with' - adri – mountain
noun (masculine) - abdhi – ocean
noun (masculine) - urvī – earth, land
noun (feminine) - nadī – river
noun (feminine) - īśa – lord, ruler, master
noun (masculine) - ādi – beginning, and so forth, etc.
indeclinable - jagat – world, universe
noun (neuter) - jaraṭha – old, ancient, decayed
adjective - pādapa – tree (lit. drinking by foot)
noun (masculine)